Hoe verloopt de borstvoeding tot nu toe?

Ik ben begeleid geweest door de zelfstandige vroedvrouwen van ‘Geboren in Gent’. Ik heb daar bewust voor gekozen, omdat ik in mijn zwangerschap zowel fysieke als mentale begeleiding wou. Zij gaven ook een cursus borstvoeding, die ik gevolgd heb, en dat overtuigde me om voor borstvoeding te gaan. Ik kreeg ook het boek van La Leche League van een vriendin, en wat me daaruit is bijgebleven is dat je echt op je gevoel mag vertrouwen. Het voelde aan alsof borstvoeding een heel natuurlijk en normaal proces was.

In het ziekenhuis kregen we de klassieke paniekreactie: beginnen kolven én bijvoeden.

Remi is in het begin veel afgevallen en hij had ook veel honger. De borstvoeding is pas goed op gang gekomen na drie dagen, als ik thuis was van het ziekenhuis. Wat eigenlijk normaal is. Maar in het ziekenhuis kregen we de klassieke paniekreactie: beginnen kolven én bijvoeden. Er werd een heel complex programma uitgeschreven, wat het een pas bevallen vrouw dus ongelooflijk lastig maakt. Maar dan kwam de vroedvrouw van 'Geboren in Gent' langs en ze zei “allemaal wegleggen, da komt in orde.” Er viel dan zo een last van mijn schouders.

Ik weet dat die voedingen erna vlot liepen. Remi had plots genoeg melk en huilde niet meer. Hij heeft drie dagen wel echt gehuild, waardoor de klassieke gedachte "ik heb een huilbaby" al snel de kop opstak. Maar hij had gewoon honger. En ik had nog niet de reflex om hem de hele tijd aan de borst te leggen. Ik legde hem gewoon om de drie uur aan en hield alles mooi bij. Ik vroeg aan Roel om ermee te gaan wandelen en hem te kalmeren, omdat ik het gevoel had zelf niks te kunnen doen, terwijl hij gewoon aan de borst wou liggen. Eigenlijk vind ik dat wel triest als ik daaraan terugdenk, hoe jammer dat die informatie niet meegegeven is in het ziekenhuis. “Leg die gewoon bij u, en leg die zoveel als je wil aan de borst.”

Leg die gewoon bij u, en leg die zoveel als je wil aan de borst.

Ik heb die eerste drie maanden wel als zeer vermoeiend ervaren, omdat ik toch nog veel volgens "de regels van de kunst" deed. Kindje braaf weg na de voeding, pamper verversen, goed wakker houden, linkerborst, rechterborst, opschrijven hoelang de voeding duurde, enzovoort. Zo alle dingen die je erbij doet om het te “monitoren”. Die nachten namen veel tijd in beslag, dus ik was gewoon op na 2-3 maanden. Dan dacht ik “dit houd ik niet meer vol” en vooral omdat ik bijna terug aan de slag moest.

Toen stond ik op het punt om te stoppen met borstvoeding. Ik zag de combinatie werken en voeden helemaal niet goedkomen, ik zou er onderdoor gaan.

Toen stond ik op het punt om te stoppen met borstvoeding. Ik zag de combinatie werken en voeden helemaal niet goedkomen, ik zou er onderdoor gaan. Maar opnieuw kwamen de vroedvrouwen ter hulp. Ze zijn toen aan huis gekomen en ze hebben mij gerustgesteld. Roel steunde me ook heel erg in het volhouden van borstvoeding geven. En die twee dingen hebben ervoor gezorgd dat ik ben blijven voeden. Op een bepaald moment is voeden veranderd van een last naar een privilege: “het is mijn taak als moeder om mijn eigen kind te voeden”. Mijn oerinstinct kwam toen naar boven.

Op een bepaald moment is voeden veranderd van een last naar een privilege: “Het is mijn taak als moeder om mijn eigen kind te voeden”.

Wat ik voorspeld had, bleek achteraf toch deels te kloppen. De combinatie werk-gezin was zwaar en na anderhalve maand ben ik tijdelijk gestopt met werken. Achteraf gezien heeft dat de borstvoeding enorm deugd gedaan. Wat ik altijd al voelde, werd nu noodgedwongen realiteit: ik wou thuisblijven om er te zijn voor mijn kind. Ik was daar in het begin ook kwaad over, ik voelde aan alles dat het niet klopte dat ik terug moest gaan werken. Maar niemand in mijn omgeving bleef thuis, ik had ook schrik voor de reacties van buitenstaanders, en de crèche was al geregeld. Ons systeem is niet afgesteld op wat wij nodig hebben als mens. En dat heeft zich in mijn geval echt bewezen.

Ons systeem is niet afgesteld op wat wij nodig hebben als mens.

Na die eerste zes maanden werd het gelukkig alsmaar makkelijker. Remi is intussen 3,5 jaar en krijgt nog steeds borstvoeding. Ook tijdens de zwangerschap van Hermes ben ik hem blijven voeden en elke avond in bed blijven steken. Dat is voor ons heel erg verbonden aan borstvoeding geven. Hem in bed steken is voor mij een eer, het is ons moment. Ik had ook voorspeld dat Remi zou blijven drinken tijdens de zwangerschap, hij is er heel erg aan gehecht. Zelfs tijdens mijn weeën, hevige weeën zelfs, heb ik Remi nog in bed gestoken en heeft hij nog gedronken. Dat was echt een zeer bijzonder moment. Ik voelde mijn tweede kind komen, terwijl ik mijn eerste in bed stopte en voedde. Magisch!

Ik voelde mijn tweede kind komen, terwijl ik mijn eerste in bed stopte en voedde.

Dat wil niet zeggen dat het allemaal zo evident was. Voeden tijdens de zwangerschap riep op sommige momenten ook veel weerstand op. Maar ik onthoud vooral hoe krachtig mijn lijf is, om een baby te maken, voeding te geven, en terwijl een peuter antistoffen te blijven doorgeven. Ik was heel blij dat ik Remi die continuïteit kon geven in een periode van grote verandering. Maar toen Hermes net geboren was, ervoer ik dat wel als iets gevoelsmatig complex. Ik wou dat klein kwetsbaar leven beschermen en me daarop focussen. Ondanks die ambigue gevoelens ben ik toch Remi in bed blijven steken en voeden. Intussen is dat gelukkig allemaal beter, Hermes is acht maanden en Remi drinkt enkel nog 's ochtends en 's avonds.

Hoe vaak voed je gemiddeld per dag?

Ik hield het tot nu toe niet bij, maar nu ik bijna terug start met werken, moet ik kunnen doorgeven aan de grootouders wanneer hij drinkt. Dus hij drinkt ongeveer zes keer: bij het ontwaken, voor zijn ochtend- en middagdut, 's avonds en twee keer 's nachts. In tegenstelling tot Remi heeft Hermes nooit geclusterd 's avonds. Doordat Remi al van bij het begin meedrinkt, was mijn productie heel hoog (soms iets te hoog voor Hermes, die had al gauw last van reflux). Hermes drinkt en die valt als een blok in slaap, handig!

Gaf je moeder jou borstvoeding? En had dit een invloed op je eigen borstvoedingservaring?

Mijn mama heeft alle drie haar kinderen drie maanden borstvoeding gegeven. Tot ze terug ging werken dus. Mijn mama vertelde altijd dat ze het als iets heel moois ervaren had. En hoe gemakkelijk het is. "Ik heb goeie borsten, dus gij gaat ook goede borsten hebben", zei ze. En gelijk had ze. Ik had nooit pijn bij het voeden.

"Ik heb goeie borsten, dus gij gaat ook goede borsten hebben", zei ze.

We sliepen als kind ook lang naast haar in de slaapkamer, terwijl co-sleeping in die periode helemaal niet gangbaar was. Wij sliepen in de wieg van de buggy, omdat ze een "luie moeder" was, zei ze. Instinctief deed ze gewoonweg wat juist was natuurlijk. Haar vriendinnen verklaarden haar gek, die vonden dat een kind in zijn eigen kamer hoorde. Maar dat zou ze zelf fysiek te uitputtend gevonden hebben.

Heel concreet had ze invloed op mij omdat ze me aanraadde een cursus te volgen naar aanloop van de bevalling. Dat had zij zelf ook gedaan met mijn papa. En zo ben ik in contact gekomen met de vroedvrouwenpraktijk. Het iets “alternatievere” circuit zou ik zeggen, maar bon, ik denk dat elke zwangere vrouw daar veel deugd zou van hebben.

Hoe reageert je mama op het feit dat je al zo lang voedt?

Hoewel ze er weinig over zegt, denk ik dat ze trots is. Maar het tandemvoeden roept misschien wat ongemakkelijke gevoelens op bij haar. Ze kan er wel met sommige vriendinnen over praten, die ook dochters hebben van mijn leeftijd en iets "alternatiever" zijn. Maar zoveel woorden maakt ze er dus niet aan vuil. Ik voel wel dat ze het oké vindt.

In een schaamteloze omgeving zou ik zeggen "doe maar!" en mijn borst ontbloten, waarna we weer verder kunnen doen met de gang van zaken.

Het neemt niet weg dat er toch nog wat schaamte hangt over het tandem- en langvoeden. Ik merk het vooral wanneer ik Remi na een dagje bij mijn ouders kom ophalen en hij naar mijn borsten duikt om "melkje te drinken". Dan ga ik me ofwel afzonderen, ofwel vragen aan hem om eventjes te wachten tot thuis. Dat vind ik wel jammer. In een schaamteloze omgeving zou ik zeggen "doe maar!" en mijn borst ontbloten, waarna we weer verder kunnen doen met de gang van zaken. Ik merk dat ik schrik heb om die schaamte door te geven aan hem. Hij voelt namelijk aan dat ik me daar oncomfortabel bij voel, terwijl het voor hem een zeer natuurlijke beweging is naar mij toe.

Hoe voelt het om borstvoeding te geven op een openbare plaats?

Bij Hermes voelt dat compleet normaal, maar Remi in het openbaar voeden, dat zie ik echt niet zitten. Tot anderhalf jaar heb ik nog in het openbaar gevoed, maar vanaf ik zwanger was zeker niet meer. Ik heb schrik voor de reacties en vooral de energie die ik er nadien - in mijn hoofd - in zou steken. Het is dus vooral om mezelf te beschermen. Misschien komen die reacties er niet, maar ik wil die gok niet wagen. Ik heb geen zin om dagenlang te malen om de tegenreactie die ik op het moment zelf niet kon geven.

Remi in het openbaar voeden, dat zie ik echt niet zitten.

Ik ben ook nog heel erg zoekende op dat vlak. Ik wil niet dat Remi mijn angst of schaamte overneemt, dus ergens denk ik "komaan Annelore, get over it!". Ik wil hem echt niet het gevoel geven dat het niet oké is dat hij aan de borst drinkt. Of dat het raar is of iets om zich over te schamen. Ik vraag me ook af of hij er op school over praat of er vragen over krijgt, of vervelende reacties. Het zijn in ieder geval zaken die me bezighouden, en tot nu toe onbekendheden naar de toekomst toe, als hij nog lang borstvoeding krijgt.

Ik wil hem echt niet het gevoel geven dat het niet oké is dat hij aan de borst drinkt.

Mijn borstvoedingsverhaal blijft dus heel erg in de privésfeer hangen momenteel. Ik denk dat ik vooral graag wat meer positieve feedback erover zou krijgen vanuit mijn directe omgeving. Nu wordt er eigenlijk niet op gereageerd, het wordt getolereerd. Moest ik horen van "amai, ik vind dat echt straf dat je dat doet", of "chapeau dat je het volhoudt", dan zou ik dat schaamtegevoel misschien kunnen doorbreken. Het zou me ook helpen om ook publiek steviger in mijn schoenen te staan. Daarom vind ik het echt zo belangrijk dat er beelden verschijnen van zwangere vrouwen die een oudere peuter voeden. Dat is zo hard nodig!

Hoe kijk je naar je borsten? En is die blik veranderd sinds je borstvoeding geeft?

Ik vind mijn borsten nog altijd mooi (lacht). Ze zijn wel vergroot en dan terug verkleind, maar ze zijn niet gigantisch veranderd of toch niet in die zin dat ik er een afkeer van heb, zeker niet. Maar het is een proces. Ik zou er zeker nog liefdevoller naartoe kunnen kijken. Als ik er nu naar kijk, is er nog altijd een stuk van mij dat er een beetje van vervreemd is. Dat komt deels door de dualiteit die er heerst in onze samenleving rond borsten. Enerzijds worden ze geseksualiseerd en anderzijds is er het voedende, zorgende en zachte aspect ervan. Als meisje ben ik altijd opgegroeid met het idee dat borsten seksueel zijn, maar plots word je moeder en dan verandert dat compleet. Je bent het gewoon om die "sexy" borsten weg te stoppen om niet te provoceren of geen reacties uit te lokken, waardoor het moeilijk is om die andere rol ervan meteen volledig te kunnen omarmen. En om erna terug die seksuele kant ervan opnieuw te kunnen integreren.

Als meisje ben ik altijd opgegroeid met het idee dat borsten seksueel zijn, maar plots word je moeder en dan verandert dat compleet.

Vaak hoor je de uitspraak "ik ga mijn borsten eindelijk terug voor mezelf hebben", wanneer mama's uitkijken naar het einde van de borstvoeding. Maar ik heb compleet het tegenovergestelde. Sinds ik borstvoeding geef, heb ik het gevoel dat mijn lijf nog nooit zoveel van mezelf is geweest, of beter gezegd, een geheel is geweest. Die borsten staan niet los van de rest. Wat ik eet, zorgt voor voeding voor mijn kinderen, die uit mijn buik komen, op mijn borst liggen. Dat geheel en die verbondenheid vind ik zo belangrijk.

Sinds ik borstvoeding geef, heb ik het gevoel dat mijn lijf nog nooit zoveel van mezelf is geweest, of beter gezegd, een geheel is geweest.

Moest er een toekomstige mama naast jou zitten, welk advies zou je haar geven?

Eigenlijk zou ik geen advies geven. Ik hoop dat ik ernaast zou kunnen zitten en zelfzeker genoeg ben om gewoon te doen wat ik wil doen op dat moment. Moesten ze mij vragen stellen, ik zou antwoorden, maar meer niet. Ik hoop dat wat ik doe, en hoe ik rechtop blijf, in heel dat borstvoedingsverhaal, het meest inspireert. Het horen en zien van verhalen gaf me meer vertrouwen dan specifiek advies dat iemand me gaf. Dus ik ga het zelf ook niet doen.

Het horen en zien van verhalen gaf me meer vertrouwen dan specifiek advies dat iemand me gaf.

Herinner je je een grappig moment tijdens het voeden?

Ja, eigenlijk best veel. Wat ik vooral zalig vind, is hoe enthousiast mijn kinderen reageren op mijn borsten. En als ik naakt in de badkamer sta, heb ik op dit moment drie mannen in huis, die elk om hun eigen reden verlangen naar die borsten. Ik voel me dan enorm krachtig en dankbaar voor al die mooie momenten die ik door borstvoeding mag ervaren.

Welke rol speelt jouw partner in het verloop van de borstvoeding?

Hij is onze grootste supporter en ondersteuner. Hij frustreert zich er soms ook in want mijn lichaam deel ik met twee kinderen. Maar hij ziet er vooral zeer hard de voordelen van. Ons levensritme volgt het ritme van de borstvoeding, waardoor wij onszelf niet aan het voorbijhollen zijn. En hij benoemt dat ook naar andere mensen toe. Ik vind dit zo'n belangrijk aspect van borstvoeding; dat je binnen je relatie een partner hebt die daar achter staat.

Ons levensritme volgt het ritme van de borstvoeding, waardoor wij onszelf niet aan het voorbij hollen zijn.

Veel vrouwen willen volgens mij "een goede vrouw" zijn en leggen daardoor hun kind weg om het "huwelijksbed" snel terug te delen met hun man, die terug de exclusieve aandacht wilt. Volgens mij sluiten veel vrouwen echter een compromis dat ingaat tegen hun verlangens, die ze onderdrukken, om conflict en teleurstelling te vermijden. Kiezen als vrouw om je kind dicht bij je te houden en borstvoeding te geven en achter die keuze blijven staan, ondanks mogelijke weerstand, vind ik kiezen voor vrouwelijkheid. Vrouw zijn is voor mij moeder mogen zijn, en die periode met uw kind mogen beleven, tot in zijn essentie. Ik zie dit als iets zeer feministisch.

Kiezen als vrouw om je kind dicht bij je te houden en borstvoeding te geven en achter die keuze blijven staan, ondanks mogelijke weerstand, vind ik kiezen voor vrouwelijkheid.

Waar zie je jezelf staan binnen dit en één jaar (als het op borstvoeding aankomt)?

Hermes zal nog borstvoeding krijgen, en Remi waarschijnlijk ook. Hij is dan 4,5 jaar. Ik ben daar echt heel benieuwd naar, ik ga daar mijn weg in moeten zoeken.

Wat is je favoriete borstvoedingshouding?

De klassieke madonnahouding, hoewel ik nu Hermes wel graag op mijn schoot zet ook, en hem “zijn ding laat doen”. Of hij zit naast mij in de zetel en ik laat hem wat zoeken, ik vind dat wel grappig.

Vat jouw ervaring met borstvoeding samen in 1 zin?

Borstvoeding heeft mij veel wijsheid en kracht gegeven. Wijsheid in de zin dat ik meer in essentie voel wat een mens nodig heeft, los van de systemen en de cultuur. De wijsheid die ik misschien als kind al had, maar die je onderweg verliest, door het leven en hoe het georganiseerd is. Ik heb dat innerlijk kompas teruggevonden. En de kracht van mijn eigen lijf dat een mens kan voeden, en vrouw durven zijn in deze samenleving.

Is er verder nog iets dat je kwijt wilt, dat je hierboven niet kon delen?

Er zitten zoveel natuurlijke voordelen verbonden aan borstvoeding. Het bevordert ook enorm de communicatie tussen moeder en kind, dat groeit aan de hand van borstvoeding. Ik denk ook dat wanneer je lang borstvoeding geeft aan je kind, dat het een gigantisch cadeau is wat betreft het vinden van rust en ontspanning. Je geeft je kind een fysieke herinnering mee daaraan. Want tijdens het drinken ervaren ze zoveel ontlading en ontspanning. Dat lijfelijk geheugen slaat dat op en da’s zo’n voordeel voor je kind. Je geeft echt iets extra mee wanneer je borstvoeding geeft, ervaar ik.

Ik heb heel hard vrouwen rond mij gemist die ook lang borstvoeding geven.

Een iets negatievere noot om af te sluiten misschien. Ik heb het hele proces wel als heel eenzaam ervaren. Ik heb heel hard vrouwen rond mij gemist die ook lang borstvoeding geven. Dus ik ervaar daar wel een diepe eenzaamheid in. Ik ken geen vrouwen in mijn dichte omgeving die deze ervaring kunnen delen. Dus dat was echt een gemis. Mijn deelname hier en toegang tot het netwerk van vrouwen is daar voor mij misschien wel een antwoord op. Ik heb het idee dat ik ook heel erg mijzelf de mond snoer op dat vlak omdat ik mensen niet wil triggeren. Terwijl ik er zo graag over wil praten. Ik ben dan ook blij dat ik hier eens mijn verhaal kan doen. Mijn antwoorden zitten al lang klaar, ik praat er ook zo graag over. Voeden is ook heel mindful vind ik, waardoor je rustig wordt en goed in verbinding staat met jezelf, maar er was niemand in mijn omgeving waarmee ik dat kon delen. Ik hoop dat de generaties na ons dat als minder eenzaam moeten ervaren.