Hoe is de borstvoeding tot nu gelopen? Was het een verschillende ervaring bij jouw twee kindjes?

Er was zeker een verschil. Bij Cassim ben ik een kleine maand te vroeg bevallen met een spoedkeizersnede. Het begon met een bloeding, en een uur later had ik mijn kind in mijn armen, dat was een heel aangrijpende ervaring. Ik bracht hem automatisch naar mijn borst, hij begon te sabbelen en achteraf dan ook te drinken, en ik heb hem daar gewoon zo gehouden, op die plaats. De borstvoeding kwam niet zo vlot op gang, door die keizersnede. Dus ik heb veel moeten kolven in het ziekenhuis. Dat was minder leuk. Het was best pijnlijk, en ik hield er ook een bloedende tepel aan over. Daardoor was de eerste week zeker niet gemakkelijk. Maar ik voelde toch direct dat het iets was wat ik wou doen, en dat de baby daar ook gewoon echt heel blij mee was om daar te vertoeven, zo rond mijn borst. Gelukkig ging het na een week al opmerkelijk beter.

Ik voelde (...) direct dat het iets was wat ik wou doen.

Dan was ik thuis en er was toch nog niet zo heel veel melk. Misschien op zich wel genoeg maar het was niet overvloedig. En toen heeft een vroedvrouw van het ziekenhuis gezegd: misschien moeten we bijvoeden met poedermelk. Ik heb dat toen één keer gedaan en ik voelde mij daar niet goed bij. Ik dacht nee, dan daalt mijn productie, omdat er minder vraag is, en moet ik gewoon nog meer flesjes geven in de toekomst. Ik heb het dus één keer gedaan en dat was het. Ik heb mijn kind bijna continu aan mijn borst laten hangen, dat was natuurlijk niet zo praktisch, maar ik voelde dat zo aan, dat ik het zo moest doen. En gezien hij constant probeerde te drinken, werd het aanbod aangezwengeld, en na verloop van tijd ging het best goed en was er voldoende melk.

Ik heb mijn kind bijna continu aan mijn borst laten hangen.

Ik heb wel het geluk gehad dat ik nooit een probleem heb gehad met een borstontsteking of dergelijke. Nooit spruw, tepelhoedjes moeten gebruiken, enz. Dus ik heb op dat vlak veel geluk gehad. Want als je daarmee zit, is het echt niet gemakkelijk. Voor mij was borstvoeding geven dus heel plezant na die eerste twee weken. Ik had een baby die continu, om het halfuur wou drinken, dus ik zat daar wel ganse dagen mee. Ik deed ook niet veel anders meer. Maar ik denk dat we daardoor heel goed op elkaar waren afgestemd.

Hij kreeg borstvoeding tot hij 15 maanden was, want 2 maanden daarvoor moest ik voor mijn werk een reis doen waardoor ik drie nachten weg was. Ik heb dat zo twee keer moeten doen. Tijdens die trip kolfde ik, overal: in de luchthaven, in het vliegtuig, op kantoor (in Turkije), op hotel ('s nachts opgestaan). Eigenlijk was dat waanzin, achteraf dacht ik: hoe heb ik dat gedaan? Ik heb van één van die trips zelfs nog melk mee naar huis gebracht, en dat was allerminst evident om dat koel te houden. Ik weet niet wat er mij toen bezielde om dat te doen, ook de kolfspullen telkens wassen achteraf etc, ... Maar na de tweede trip ontdekte ik dat ik zwanger was, helemaal niet gepland, en toen was ik zo misselijk, de eerste vier maanden, dat ik gewoon niet uit de zetel geraakte en moest kruipen naar het toilet. En toen ben ik gestopt. Ik was ook uitgeput van al dat kolven en dan de combinatie met misselijk zijn: ik kon niet meer. Met een kind van anderhalf gaat dat nog redelijk makkelijk om te stoppen, omdat ze zich er niet zo actief bewust van zijn en dat verliep dus heel goed. Ik heb het rustig aan afgebouwd op een aantal weken, niet te bruusk.

Ik was (...) uitgeput van al dat kolven en dan de combinatie met misselijk zijn: ik kon niet meer.

Toen werd mijn dochter geboren met een "normale" bevalling. Het lastige was wel dat ik tijdens die bevalling mijn staartbeen gebroken heb. Terwijl ze geboren werd, zou ze met haar hoofd mijn staartbeen naar achter geduwd hebben (het zat al een beetje naar binnen en zat dicht bij het geboortekanaal). Door de epidurale voelde ik het gelukkig niet, maar iedereen had het wel gehoord, zo'n doffe plof. Ik heb daar nog heel erg van afgezien, dat was in feite nog erger dan die keizersnede. Ik heb twee maanden niet kunnen zitten, ik moest altijd op mijn zij gaan liggen. Dat was echt miserie, niet normaal. Dat was een lastige periode voor mij.

Maar de borstvoeding verliep vlot, alsof ik er nooit mee gestopt was. Ik had misschien eens een klein kloofje. Maar verder verliep dat vlekkeloos. En ze drinkt nu nog steeds, hoewel ik het niet meer drinken durf noemen. Er komt misschien hooguit een druppeltje uit. Het is puur iets om eventjes te willen doen, het duurt helemaal niet lang. Eventjes contact maken met mij. En eigenlijk is het ook maar één keer, net voor ze gaat slapen. Of misschien als we 's middags gezellig in de zetel zitten, dan durft ze er ook wel eens naar vragen. Maar dat is het dan ook. Ik heb de hoop dat het de komende maanden helemaal stopt.

De borstvoeding verliep vlot, alsof ik er nooit mee gestopt was.

Allebei de kinderen hebben bij mij in bed geslapen en ook deels in een co-sleeper toen ze heel klein waren, maar meestal gewoon bij of op mij. Ik denk dat ze de borstvoeding daardoor ook zo lang getrokken heeft. Ze was altijd bij mij en is heel erg gewoon om aan mij geplakt in slaap te vallen. Ze heeft dat nog altijd, ze kan iets moeilijker helemaal alleen slapen. Ze legt nog graag haar handje op mij als ze in slaap valt. Maar geleidelijk aan wordt ze groter en kan ze ook wel meer en meer zonder mij.

Gaf jouw moeder jou borstvoeding, en had dit een invloed op je eigen verhaal?

Mijn moeder heeft mij drie maanden borstvoeding gegeven, omdat ze terug moest gaan werken en in die tijd bestonden er geen automatische kolfapparaten. Dat was toen zo'n raar glazen ding dat je op je borst moest zetten, dat lijkt mij heel erg pijnlijk. Dus ik begrijp volledig dat mijn moeder moest stoppen, zij werkte ook voltijds en toen bestond er nog niet zoiets als ouderschapsverlof. Er was weinig keuze in die tijd. Ze zegt ook dat ze door de weinige ondersteuning en begeleiding, daar een heel moeilijke ervaring mee heeft gehad. En daarom heeft ze ervoor gekozen om bij mijn zus, vijf jaar later, geen borstvoeding te geven. Daar had ze achteraf wel spijt van omdat ze bij mij en haar kleinkinderen zag hoe zalig het kan zijn. Maar in die tijd was het dus een heel ander verhaal.

Ik heb borstvoeding nooit als een keuze gezien.

Uiteindelijk heeft het mij nooit beïnvloed. Ik heb borstvoeding nooit als een keuze gezien. Om één of andere reden heb ik tijdens mijn zwangerschap nooit gedacht van "hoe ga ik mijn kind voeden?". En in die zin heeft het mij wel verrast omdat mijn bevalling een maand vroeger was dan verwacht. Maar toen hij er dan was, gebeurde dat vanzelf. Als je een baby vasthoudt die net geboren is, dan ligt die tegen je borst. Dus ik vond dat een 'no-brainer' om hem te laten drinken. De baby ligt aan de borst, en hij gaat daar ook naartoe, zoekt ernaar. Ik heb daar eigenlijk weinig of niet op voorhand over nagedacht. Dat is dus gewoon zo gelopen.

Je zou het gewoon moeten afwachten, laten gebeuren als het gebeurt en gaat het echt niet: dan heb je nog een alternatief, gelukkig.

Het is in feite vreemd dat er tegenwoordig altijd over die ‘keuze’ wordt gesproken, wat gaan we doen, en met de vader overleggen... Ik denk dat we dat soms te vaak zeggen dat het een keuze is, maar eigenlijk: nee, je zou het gewoon moeten afwachten, laten gebeuren als het gebeurt en gaat het echt niet: dan heb je nog een alternatief, gelukkig. Maar op voorhand zeggen: “maak een keuze”, dan denk ik dat er meer mensen een flesje kiezen dan wanneer ze er niet over zouden nagedacht hebben. Maar oké, elke situatie is anders, en daar heb ik wel begrip voor en geen oordeel over.

Sommige dingen moet je aan de natuur overlaten.

Sommige dingen moet je aan de natuur overlaten. Als je daar teveel over gaat praten, wikken en wegen, of teveel andere mensen input laat geven, zoals je moeder, schoonmoeder, dan vertroebelt je eigen gevoel heel snel. En de vader...zijn mening is belangrijk, maar de borsten zitten nog altijd vast aan het lijf van de moeder. Als moeder, na een zwangershap en bevalling heb je het recht verworven om te zeggen ‘ik geef mijn kind borstvoeding’, ook al staat de vader daar niet echt om te springen. Als hij verwacht had om de baby flesjes te geven dan vind ik dat de moeder prioriteit krijgt en moet kunnen beslissen over het biologisch proces dat zich aandient op dat moment in haar lichaam.

Als moeder, na een zwangershap en bevalling heb je het recht verworven om te zeggen ‘ik geef mijn kind borstvoeding’, ook al staat de vader daar niet echt om te springen.

Hoe voelt het om borstvoeding te geven in het openbaar?

Ik heb daar nooit last van gehad; ik heb dat altijd gedaan, overal. Als we naar de zoo gingen, of op restaurant, ik heb dat gewoon overal gedaan waar ik dacht dat het nodig was en de baby erom vroeg. Nu ik heb geen grote borsten, dus het is gemakkelijk om dat te doen zonder dat er echt ineens een borst uit mijn kleren valt. Ik heb nooit een doek gebruikt om te bedekken, dat vond ik niet nodig en ook heel hinderlijk voor een baby om zo te moeten drinken. In mijn gevoel leek het dan alsof ik en mijn kind ons moesten schamen om dat moment. Uiteindelijk, als ik mijn kind liet drinken, wat er te zien was, was véél minder dan wat er bij sommige vrouwen een hele dag door te zien is als décolleté. En ik heb ook nooit slechte commentaren gehad, toch niet dat ik me kan herinneren.

Wat er te zien was, was véél minder dan wat er bij sommige vrouwen een hele dag door te zien is als décolleté.

Nu, ook geen positieve persé. Niet dat mensen zoiets hebben van "oh amai, borstvoeding, zo tof". Dat nu ook niet, maar dat is ook niet nodig voor mij. Ik heb dus eigenlijk geen commentaren gehad, als ik het zo bekijk. Ik ben zelf niet preuts ingesteld en heb er niet bij stilgestaan vermoed ik maar eenvoudigweg gedaan. Het kan me weinig schelen als iemand passeert en denkt "oh nee wat doet die nu", dat is echt mijn probleem niet. En als je kind wil drinken, en begint te krijsen, zeker op restaurant, dan hebben mensen toch liever dat je je kind eten geeft, zodat het zwijgt (lacht).

Hoe kijk je naar je borsten? Is dat veranderd sinds je borstvoeding geeft? Heb je daar een andere relatie mee als het ware?

Ja, in die zin dat ik ze heel erg waardeer voor wat ik ermee heb kunnen doen. Dat vind ik heel waardevol. En voor je kinderen krijgt, dan sta je daar niet bij stil, wat die eigenlijk kunnen. Dat is dan weer op een andere manier dat je er iets aan hebt. Maar ik had dat nooit kunnen vermoeden, vooraleer ik zwanger was, mijn hele leven, heb ik nooit nagedacht over het concept borstvoeding. Dat is ook niet zo zichtbaar in onze maatschappij, of besproken zodat je daar als jonge vrouw over zou nadenken. Je denkt daar niet over na, je zie dat nergens.

Voor je kinderen krijgt, dan sta je daar niet bij stil, wat die eigenlijk kunnen.

Achteraf, nu denk ik wel, wow, dat ik dat heb kunnen doen. Je kan je kinderen op zes maanden tijd doen opgroeien, ongeveer een kilogram komt erbij per maand, dus met alleen je eigen lichaam heb je een kind op zes maanden doen groeien en gezond in leven gehouden. Dat is toch iets ongelooflijk. Daardoor heb ik een heel goeie band met mijn borsten, een héél goeie band en de rest van mijn gezin ook! Ze zijn inderdaad niet meer zo stevig als vroeger, maar qua uitzicht heeft dat geen drastisch verschil gegeven. En ik zou daar eigenlijk ook niets aan willen veranderen. Die hebben keigoed hun werk gedaan en hun diensten bewezen. Ik respecteer hun vorm en hoe ze zijn.

Moest er een toekomstige mama naast jou zitten, welk advies zou je haar geven?

Het belangrijkste is dat je als moeder zelf aanvoelt wat je wilt doen, en dat je vooral al die mensen die goedbedoeld advies geven, aan de kant laat en eruit pikt wat voor jou interessant is. Maar je zeker niet laat overtuigen door anderen. Voel zelf aan wat je wil en wacht het af tot je baby er is, anders beslis je louter op vooroordelen. Niet te snel een radicale beslissing nemen. Beval eens eerst, en voel dan aan wat je wil doen, afhankelijk van hoe alles gegaan is.

Voel zelf aan wat je wil en wacht het af tot je baby er is, anders beslis je louter op vooroordelen.

Ik kan wel meegeven dat borstvoeding geven een zeer bijzondere ervaring is. Een van de mooiste die ik in mijn leven heb gehad. En ik zou het jammer vinden dat moeders door anderen hun mening (het is vermoeiend, het is lastig, pijnlijk in het begin,...) op voorhand zouden beslissen om het niet te doen, en zo'n ervaring missen. Zowel voor moeder als kind hé, en alle gezondheidsvoordelen. En als je kijkt naar de moeders: het percentage minder kans op borstkanker, door borstvoeding te geven... elke maand verlaagt die kans, dus dat is een enorm gezondheidsvoordeel voor de moeder.

De band die je krijgt door borstvoeding kan ik toch alleen maar als uniek bestempelen.

Aan de andere kant, als je voor iets anders kiest, zolang je er zelf achter staat, moet je daar de vrijheid voor hebben. Zonder borstvoeding bouw je natuurlijk ook een band op met je kind, maar de band die je krijgt door borstvoeding kan ik toch alleen maar als uniek bestempelen.

Herinner je je een grappig moment tijdens het voeden?

Wat ik altijd heel grappig vond, is het moment dat je kind heel mobiel wordt aan de borst. Ze kruipen of stappen naar je borst. En als ze dan drinken, wordt dat zo'n hele turnoefening precies, dat vond ik altijd hilarisch. Gewoon drinken en liggen is dan te saai. Wat nóg grappiger is, als je kind ondertussen een kleuter is, zijn de conversaties die je hebt over de borsten en het drinken, dat is het allerbeste! Het goeie daaraan is ook dat de kinderen zich daardoor later nog het drinken aan de borst kunnen herinneren. En zo bevorder je ook het geven van borstvoeding naar de volgende generatie toe.

Welke rol speelt of speelde uw partner in het verloop van de borstvoeding?

Dat is wat dubbel. Mijn man is Marokkaans en via mijn schoonouders was er zeker veel positiviteit over borstvoeding. Er is een soort van "regel" binnen de godsdienst, een kind heeft namelijk recht op twee jaar borstvoeding, door God gegeven. Dus dat is het doel voor de meeste moslimmoeders. Mijn schoonmoeder en mijn man waren heel erg positief over de borstvoeding en steunden mij daar altijd in. Er was geen discussie over. Mijn schoonmoeder maakte zelfs soms maaltijden met bepaalde ingrediënten die de melkproductie zouden opkrikken.

Mijn man vond het een gemis dat hij geen flesjes kon geven.

Mijn man vond het een gemis dat hij geen flesjes kon geven. Hij had zich dat zo ingebeeld als vader dat hij dat zou kunnen doen. En ja, ik was daar wel een beetje te strikt in, denk ik achteraf. Ik was soms bang dat als ik teveel zou kolven, en flesjes geven, dat ik een probleem zou creëren voor mijn melkproductie. Want als je kolft, creëer je een impact op dat vraag-aanbodmechanisme dat net mooi in balans was. Dus ik probeerde dat te vermijden. Maar mijn man had dat graag een aantal keer willen doen. Ik heb daar niet genoeg rekening mee gehouden, besef ik achteraf. Misschien had ik wat tunnelvisie over borstvoeding. Hij neemt me dat nu lichtjes kwalijk. Ik begrijp het wel dat zijn ervaring daarin wat is misgelopen.

Wij hebben altijd prioriteit aan die baby's gegeven.

In die zin hebben we soms discussies gehad, en ook over 't feit dat de kinderen heel dicht bij mij moesten zijn om de borstvoeding comfortabel te doen verlopen, bijvoorbeeld bij mij in bed slapen etc. Daardoor is heel de slaapsituatie natuurlijk aangepast in die zin. Ik heb heel lang met de baby in bed gelegen, en mijn man apart in een bed of op de zetel. Wij hebben altijd prioriteit aan die baby's gegeven, en lang hé, een paar jaren eigenlijk. Dat heeft een zekere impact op het leven als koppel, maar mijn man is daar altijd heel oké mee geweest. Ik kan alleen maar heel dankbaar zijn naar hem toe. Nu, soms was dat wel eens lastig en kloeg hij er eens over, maar al bij al viel dat goed mee. Ik wou het soms ook wat té krampachtig extreem goed doen, wat ook niet nodig is. Maar hij heeft me dus altijd gesteund, en dat was zeker niet evident voor hem. Hij had niet die leuke ervaring van dat borstvoeding geven, hij moest er precies alleen maar voor afgeven maar hij had ook het voordeel dat hij meer kon slapen!

Het verwachtingspatroon bij de mannen strookt niet met de natuurlijke gang van zaken.

Mannen zien vaak in films en dergelijke "de betrokken vader" flesjes geven, waardoor ze verwachten dat zelf ook te kunnen doen. Maar eigenlijk is dat hun taak niet, en hebben zij op zoveel andere vlakken een rol in te vullen. Dat is hoe ik het zie. Dat verwachtingspatroon bij de mannen strookt niet met de natuurlijke gang van zaken. Dus logisch dat ze dan soms teleurgesteld raken.

Wat is je favoriete borstvoedingshouding?

De madonnahouding is de houding die ik het meest gebruikte. Dat vond ik het gemakkelijkste. Ik kan me de andere houdingen zelfs niet zo goed meer herinneren. Baseballhouding? (lacht) Ah nee, de rugbyhouding! Dat lag me niet zo. Ik heb vooral de gewone houding toegepast, dat voelde het meest natuurlijke aan. ‘Snachts lag ik vaak in de veilige co-sleeping houding zodat de kinderen zelf konden drinken wanneer ze wilden en ik daar liefst niet van wakker werd, hoewel meestal wel hoor. En vanaf dat je kind groter wordt en kan stappen/springen/…komt er nog een hele lijst aan creatieve houdingen bij!

Waar zie je jezelf staan binnen dit en een jaar, als het op borstvoeding aankomt?

Ik hoop dat het dan toch wel achter de rug is, ja. Ik ga het raar vinden als het helemaal is afgesloten, maar dan heb ik wel het gevoel dat het gegaan is zoals ik wou, zonder dat ik spijt heb over iets. Als ik iets in mijn leven moet kiezen, waarvan ik de grootste bevrediging heb, over de moeite die ik erin heb gestoken vs het resultaat, is het zeker en vast borstvoeding. Ik besef dat het ook zeer zuur kan lopen bij sommige moeders, zowel fysieke als mentale problemen kunnen daar roet in het eten gooien, maar in mijn geval is het allemaal zo goed verlopen. Ik heb geluk gehad. Mijn bevallingen en zwangerschappen waren niet super, maar de borstvoedingsperiode compenseerde dat enorm.

Mijn bevallingen en zwangerschappen waren niet super, maar de borstvoedingsperiode compenseerde dat enorm.

Hoe zou je uw borstvoedingservaring samenvatten in één zin?

Borstvoeding geven is verbinden, het heeft een heel nieuw deel van mijzelf geopend en mij zo de meest prachtige ervaring in mijn leven gegeven.

Is er verder nog iets wat je wil delen dat je hierboven niet kon zeggen?

Voor mij is borstvoeding één van de grootste ontdekkingen uit mijn leven. Ik zou het absoluut iedereen aanraden. Het verloop, de voordelen, en het besef dat dit zo'n hoeksteen is van het leven. Vandaar ook dat ik bezig ben aan een podcast over borstvoeding.